Δύο κόσμοι φαινομενικά μακρινοί έρχονται κοντά με στόχο να μας αποδείξουν ότι μοιράζονται πολλά περισσότερα κοινά απ’ ό,τι πιστεύουμε. Από τα φανταχτερά κοστούμια, τις ντίβες, τους gender-bending ρόλους μέχρι το δράμα, το drag αποτελεί πάντα συστατικό στοιχείο της όπερας και η όπερα αποτελεί μόνιμη έμπνευση για το drag.

Λίγο πριν την ανάδειξη των πρώτων νικητριών, λοιπόν, ζητήσαμε από τη Νίνα Νάη, εμπνεύστρια του Drag & Opera festival, καθώς και την κριτική επιτροπή του φεστιβάλ να απαντήσουν αν το μέλλον του drag είναι στην όπερα.

Το drag είναι μια τέχνη που έχει τις ρίζες της στο θέατρο. Από τα αρχαία χρόνια, άνδρες ηθοποιοί έμπαιναν in drag για να υποδυθούν γυναικείους ρόλους. Σε κάποιες κουλτούρες, για παράδειγμα στην Ιαπωνία, υπάρχει θέατρο μόνο με γυναίκες που παίζουν όλους τους ρόλους. Δεδομένου ότι η όπερα είναι μια προσπάθεια αναβίωσης του αρχαίου θεάτρου, βλέπουμε αμέσως ότι το drag βρίσκεται σίγουρα στο παρελθόν της όπερας. Από τους καστράτους της μπαρόκ εποχής, στους ρόλους παντελονιού του κλασσικισμού, του ρομαντισμού μέχρι και του σύγχρονου ρεπερτορίου, το drag είναι συνυφασμένο με την όπερα και σίγουρα έχει θέση και στο μέλλον της.

Σήμερα που το θέμα του φύλου έχει ανοίξει όσο ποτέ βλέπουμε ότι το gender performance είναι πολύ σύγχρονο και σίγουρα αφορά την όπερα και γενικά την τέχνη. Έτσι, το Drag and Opera Festival βάζει το λιθαράκι του στο να εμπνεύσει μια νέα γενιά δημιουργών που θα συμπεριλάβουν περισσότερους gender performers στα έργα τους σε σύγχρονες αλλά και ιστορικές όπερες και θα υπενθιμίσει αυτήν την σύνδεση που πηγαίνει τόσους αιώνες πίσω.

Δεν ξέρω αν το μέλλον του drag βρίσκεται στην όπερα, όμως το drag βρίσκεται σίγουρα στο παρελθόν της όπερας. Η όπερα, την οποία τόσο εύκολα κατατάσσουμε στα πλέον αρτηριοσκληρωτικά είδη παραστατικών τεχνών, είχε σχεδόν από τη γένεσή της το drag στο «αίμα» της. Η κάθε είδους υπέρβαση των ορίων του φύλου (τόσο φωνητικών, όσο και ενδυματολογικών) βρισκόταν στον πυρήνα της λυρικής τέχνης, αφήνοντας ένα -με κάθε έννοια- queer  αποτύπωμα στην τέχνη αυτή.

Οι περίφημοι γυναικείοι «ρόλοι παντελονιού», όσο και η αιματοβαμμένη ιστορία των castrati είναι οι πιο χαρακτηριστικές, αλλά όχι οι μόνες αποδείξεις της ρευστότητας των φύλων στην οπερατική σκηνή. Επομένως, το drag έχει μια δικαιωματική και αυτονόητη θέση στο μέλλον της όπερας -ίσως περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είδος παραστατικών τεχνών- καθώς έχει πολύ παλιές σχέσεις μαζί της.

Το drag έχει μέλλον γενικότερα. Πόσο μάλλον στην όπερα που του ταιριάζει γάντι. Έτσι πιστεύω. Η τέχνη του drag διανύει μια ανοδική περίοδο, ιδίως στην Ελλάδα. Κάθε μέρα βλέπουμε να ξεφυτρώνουν καινούριες περσόνες που η κάθε μια με το προσωπικό της στυλ και αισθητική, μας κάνει να νιώθουμε αισιόδοξα για το μέλλον του drag. Αν το drag μπει στην όπερα τότε αυτή η τέχνη θα πάρει μια άλλη διάσταση. Θα πάει αυτομάτως σε άλλο level. Εξάλλου αυτό είναι το ζητούμενο.

Το μέλλον του drag εχει απεριόριστες δυνατότητες. Μία από αυτές, ναι μπορεί να είναι και η όπερα. Άλλωστε το drag ειναι η τέχνη που απαντάει καταφατικά, πανηγυρικά, λαμπερά και μοναδικά στο ερώτημα «μπορώ να γίνω ό,τι θέλω;».

Το μέλλον του drag θα διαμορφωθεί από εμπνευσμένες πρωτοβουλίες όπως το Drag & Opera, που σκοπό έχουν την ανάδειξη προσωπικών και αυθεντικών καλλιτεχνικών οραμάτων έξω από τις παραδοσιακές φόρμες και συμβάσεις του κλασικού θεάματος. Οπότε, η αντιστροφή του ερωτήματος είναι και η απάντηση.

Ίσως θα ήταν σωστότερη η διατύπωση: με ποιον τρόπο είναι το μέλλον της όπερας (και) στο drag. Η ουσία της όπερας, εννοιολογικά και ιστορικά είναι η συμπερίληψη, ειδικά δε στο επίπεδο των διαφορετικών φορμά. Αν ο «κόσμος της όπερας» θέλει να επιβιώσει σήμερα και στο μέλλον, θα πρέπει και να επανεφεύρει τον εαυτό της μέσα από μπολιάσματα. Drag στοιχεία υπήρξαν και υπάρχουν στο οπερατικό ρεπερτόριο ούτως ή άλλως, σχεδόν από τη γέννηση του είδους.

Το μέλλον για μένα είναι η ακύρωση των (επιφανειακών) διαχωρισμών μεταξύ τους μέσα από μικτά θεάματα που θα κινούνται στο διάμεσο φάσμα: drag opera, operatic drag. Σημείο αιχμής, η σύνθεση νέων έργων/shows με στόχο να μπλέκουν και τελικά να καθιστούν περιττά τα οποία ξέχωρα γνωρίσματα.

Για το drag όπως το ξέρουμε σήμερα δε, η βαθύτερη διαπλοκή με την όπερα δεν του δίνει μόνο μεγαλύτερο street cred στον κόσμο της «υψηλής» τέχνης, του ανοίγει και πεδίον δόξης λαμπρό για το δικό του επαναμετασχηματισμό και εξέλιξη. Και οι δύο κόσμοι θα επωφεληθούν από αυτό και -ποιος ξέρει- μπορεί να δημιουργήσουν και ένα νέο.