Σε μια εποχή διαρκών αλλαγών και πολυσύνθετων προκλήσεων, από τα ελάχιστα δεδομένα που δύσκολα μπορούν να τύχουν αμφισβήτησης είναι ότι η τεχνολογία είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και οι γνώσεις και δεξιότητες ηλεκτρονικών υπολογιστών απαραίτητες για κάθε πολίτη. Ιδιαίτερα δε για τους μαθητές που καλούνται να εισέλθουν σε ένα κόσμο τόσο ραγδαία αναπτυσσόμενο, ο οποίος τους φέρνει αντιμέτωπους με πρωτόγνωρες προκλήσεις, προβλήματα και ιδέες. Ως αποτέλεσμα διαμορφώνεται η ανάγκη για την προώθηση και ενσωμάτωση προσεγγίσεων όπως η υπολογιστική σκέψη στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, προσεγγίσεις και δυνατότητες που στο παρελθόν εντοπίζονταν αποκλειστικά στον τομέα της πληροφορικής.,.
Τι είναι η Υπολογιστική Σκέψη, και γιατί θεωρείται ή θα έπρεπε να υπολογίζεται ως μια σημαντική προσέγγιση στον χώρο της εκπαίδευσης;
Αρχικά για την αποφυγή οποιωνδήποτε παρεξηγήσεων, η υπολογιστική σκέψη δεν έχει να κάνει με τον προγραμματισμό ή τη συγγραφή κώδικα. Κατ’ ακρίβεια δεν χρειάζεται καν υπολογιστή. Συγκεκριμένα, η υπολογιστική σκέψη έχει να κάνει με την υιοθέτηση προσεγγίσεων από την επιστήμη των υπολογιστών για την ανάλυση και κατανόηση προβλημάτων δια μέσω της οποίας ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει πιθανές λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης τους. Σύμφωνα με την καθηγήτρια στο τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Carnegie Melon Jeanette Wing, η υπολογιστική σκέψη είναι «η χρήση ευρετικών μεθόδων για να βρεθεί μια λύση. Είναι η σχεδίαση, η μάθηση και ο χρονοπρογραμματισμός με την παρουσία αβεβαιότητας. Είναι η αναζήτηση, η αναζήτηση και η περισσότερη αναζήτηση που καταλήγει σε μια στρατηγική για τη νίκη σε ένα παιχνίδι ή ένα αντιπαράδειγμα». Παράλληλα, όπως σημειώνει το International Society for Technology in Education (ISTE) «η υπολογιστική σκέψη είναι μια δεξιότητα που προωθεί την βαθύτερη σκέψη και ανακάλυψη, και μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη για την εξερεύνηση και το όχημα που θα ενθαρρύνει την περιέργεια των μαθητών». Ως εκ τούτου παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αυξανόμενο ενδιαφέρον από πλευράς εκπαιδευτικών για την προώθηση και ένταξη της υπολογιστικής σκέψης στα μαθήματα τους και στην διδακτική τους πρακτική.
Στην Κύπρο δεν υπάρχουν συγκεκριμένα μαθήματα στο σχολείο τα οποία στοχεύουν στην ανάπτυξη της υπολογιστικής σκέψης αποκλειστικά. Παρ’ όλ’ αυτά, στο πλαίσιο του μαθήματος των μαθηματικών στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, παρατηρείται η προώθηση των βασικών σταδίων της διαδικασίας εφαρμογής της υπολογιστικής σκέψης – αποσύνθεση, αναγνώριση ομοιοτήτων, αφαιρετική διαδικασία και αλγόριθμοι. Στόχος είναι η ένταξη περισσότερων δραστηριοτήτων, ακόμα και μαθημάτων, τα οποία θα στοχεύουν στην ανάπτυξη της υπολογιστικής σκέψης, γιατί όπως υποστήριξε και η Jeanette Wing, «Ο πανταχού παρών υπολογιστής είναι ένα όνειρο του χτες που έγινε πραγματικότητα σήμερα, η υπολογιστική σκέψη είναι η πραγματικότητα του αύριο».
Ένα δεδομένο και προσπάθεια που το ερευνητικό κέντρο CARDET, στο πλαίσιο της διαρκούς προσπάθειας του για παροχή στήριξης στους εκπαιδευτικούς, επιθυμεί να ενισχύσει μέσω του έργου CTapp το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Erasmus+. Συγκεκριμένα, θα δημιουργήσει ένα παιχνίδι για κινητά τηλέφωνα το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιείται από εκπαιδευτικούς μέσα στην τάξη ως ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για την ανάπτυξη της υπολογιστικής σκέψης. Συγκεκριμένα, το εν λόγω παιχνίδι/εφαρμογή, που θα απευθύνεται κυρίως σε μαθητές/μαθήτριες 12 – 18 χρονών, θα καλεί τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν υπολογιστική και κριτική σκέψη για να φέρουν εις πέρας ευχάριστες δοκιμασίες και προκλήσεις. Καθ’ αυτό τον τρόπο, και η αξιοποίηση του παιχνιδιού ως ενός μη-παραδοσιακού εκπαιδευτικού εργαλείου, θα συμβάλει στην ενίσχυση της υπολογιστικής τους σκέψης των μαθητών/μαθητριών.
Ως πρώτο βήμα της προσπάθειας αυτής, έχει πραγματοποιηθεί μια έρευνα πεδίου, μέσω της οποίας έχουν καταγραφεί οι εμπειρίες, προτάσεις και απόψεις των μαθητών/μαθητριών στο θέμα και οι οποίες θα αποτελέσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διαμόρφωση και ανάπτυξη του παιχνιδιού. Μέσω της ανάλυσης των απαντήσεων των μαθητών/μαθητριών, είναι ξεκάθαρο ότι τα παιδιά θεωρούν ότι μαθαίνουν καλύτερα, εάν συνδέουν τις εμπειρίες του παιχνιδιού με εμπειρίες στην πραγματική τους ζωή, και όταν υπάρχουν ξεκάθαροι στόχοι. Επίσης, οι μαθητές/μαθήτριες δήλωσαν ότι μαθαίνουν και κατανοούν καλύτερα ένα μάθημα ή μια ενότητα που τους διδάσκεται, όταν μπορούν να πειραματιστούν με τις ιδέες του μέσω ενός παιχνιδιού.
Η συνεχής επένδυση και προσπάθεια για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης προϋποθέτει τη διαρκή αναζήτηση νέων καινοτόμων προσεγγίσεων και εργαλείων για να προσφέρουμε μια πολυεπίπεδη και σφαιρική μαθησιακή εμπειρία στους μαθητές. Μια εμπειρία που θα τους παρέχει όλα τα εφόδια για να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις που παρουσιάζονται στη σύγχρονη εποχή και κυρίως να τους βοηθήσει να επιτύχουν τα θέλω και τους στόχους τους. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, είναι ίσως η κατάλληλη στιγμή, με την υπερπολύτιμη συμβολή των εκπαιδευτικών, να προωθηθεί η υπολογιστική σκέψη συνειδητά στην εκπαίδευση και να αποτελέσει πρώτιστη επιδίωξη στη λίστα με τις αναγκαίες δεξιότητες του μέλλοντος.
Περισσότερες πληροφορίες για το έργο CTApp, μπορείτε να βρείτε στη σελίδα του έργου εδώ ή στην ιστοσελίδα του οργανισμού μας, CARDET.
Δρ Παναγιώτης Κοσμάς, Επικεφαλής Τμήματος Εκπαίδευσης Ερευνητικού Κέντρου CARDET, Λέκτορας (μ.α) Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Άντρεα Φιλίππου, Διαχειρίστρια ερευνητικών προγραμμάτων CARDET